3 Temmuz 2018 Salı

YAKICI AY "TEMMUZ" MİZAHÇIYI SEVMİYOR!..




Acı bir gerçektir ama insan yakıcı bir ay olan TEMMUZ MİZAHI VE MİZAHÇIYI SEVMİYOR!..  Neden böyle dediğimi yazıyı okuyunca daha iyi anlayacaksınız... 

Yıllar önce, tam 11 yıl önce Cumhuriyet'in Kültür sayfasında karikatür ve mizah üzerine yazılar yazdığım dönemlerde; "Mizahın Temmuz Hüznü" başlıklı bir yazı kaleme almıştım. 2007 yılı Temmuz'unda yayınlanan bu yazıda Temmuz ayının mizahçılara, karikatürcülere, komedyenlere pek yaramadığını, Temmuz'da yitirdiğimiz mizahçıları sıralayarak anlatmıştım. Bu yazının ardından da bu isimlere yenileri eklendi aradan geçen yıllarda ve mizahın o ağır Temmuz hüznü bitmedi. 

Nasıl bitsin ki, daha Temmuz'un 2'sinde Asaf Koçak'ın, 2 Temmuz 1993 Sivas Katliamında yakılanlar arasında yer almasıyla başlar Temmuz ayının mizah hüznü. Hemen ardından gün sektirmeden gider... 3 Temmuz 2000'de "Yüzümüzü" sinemada güldüren adam Kemal Sunal veda etmiştir dünyaya. 4 Temmuz 1974'te karikatürcü Salih Erimez vefat etmiştir. Yıllarca gününü bile bilemediğimiz Gırgır ve Fırt dergilerinin, henüz 43 yaşında yaşamını yitirmiş mizah yazarı İsmet Çelik, 5 Temmuz 1984'te yitirmiştir yaşamını. 6 Temmuz 1995, Sivas'ta yakılmaktan zor kurtulan mizahımızın dev ustası Aziz Nesin'in veda günüdür dünyaya. Aziz Nesin'in gittiği gün olan 6 Temmuz'a geçtiğimiz yıl, 6 Temmuz 2017'de çok sevdiğimiz özgün bir çizgi romancı, çizer arkadaşımız Galip Tekin de eklendi ne yazık ki.... 

7 Temmuz ise bir başka dev ustanın Rıfat Ilgaz'ın ölüm yıldönümüdür ki, o da Sivas Katliamı acısına dayanamayıp 7 Temmuz 1993'te yitirmiştir yaşamını. Yıllarca karikatür balonlarına hayat veren kaligraf Nezih Dündar ise 2 yıl önce 13 Temmuz 2014'te veda etti bizlere.  Gene geçen yıl, 14 Temmuz 2017 tarihinde bu kez bir başka çizeri, çizgi romancıyı Ragıp Derin ustayı yitirdik sessiz-sedasız...  Gırgır ve Fırt dergilerine uzun yıllar emek vermiş bir başka usta mizahçı Orhan Alev, 15 Temmuz 2007'de yitirdi yaşamını. Çizer Ali Şükrü Fidan gencecik yaşında 19 Temmuz 1999'da yitip giderken, gene gencecik yaşında 22 Temmuz 2004'te gitti bir başka çizgi ustası: Necati Abacı... Uzun yıllar hep yüzümüzü güldürmüş bir kadın sanatçı, bir mizah ustası Suna Pekuysal, 22 Temmuz 2008'de uçup gitti aramızdan. Yıllarca yarışma programları sunmuş, sunucu, şovmen ve yazar Cenk Koray ise 23 Temmuz 2000'di yaşamını yitirdiğinde. Karikatürist Hulki Onaran 25 Temmuz 1987'de vefat etmişti... Geleneksel Tiyatromuzun usta yazarı, pek çok komedi filminin senaristi Sadık Şendil usta ise 26 Temmuz 1986'da kapattı yaşam perdesini... 26 Temmuz bir başka mizah ustasının da veda günüydü... Gırgır dergisinin mimarı, bizleri yetiştiren bir büyük benzersiz mizah ustası Oğuz Aral ise 26 Temmuz 2004'te gidivermişti.

Üstelik bu Temmuz ayı 5-10 Temmuz arası mizahımızın bir başka büyük kahramanı Nasreddin Hoca'nın şenliğiyle başlardı bir zamanlar Akşehir'de... Ama ülkenin perişan ve tatsız hali, Nasreddin Hoca'nın memleketindeki şenliğe kadar yansıyınca, Nasreddin Hoca uzun yıllardır artık "Camii Hocası" kıvamında anılmaya başlayınca Akşehir'in de tadı kaçtı yıllardır, şenlik arka plana düştü ve benim gibi mizahçılar da gitmez oldu Akşehir'e... Kısacası bu insan yakıcı Temmuz Nasreddin Hoca'mızı da yedi!..  Laf aramızda gerçek Nasreddin Hoca'yı da zaten ancak 90'lı yılların ortasında Profesör Pertev Naili Boratav'ın 40 yıllık bir emekle hazırladığı kitapla öğrenebildik ya... Üstelik toplumun büyük bir kısmı gerçek Nasreddin'i hala tanımıyor, mizahçıların bile bir çoğu bilmez, bu ülke her şeyi hasır ve asır altı eder çünkü...

Başta da dedik ya, mizahın hüzünlü ayıdır Temmuz... Yakıcı bir Sivas sıcağıyla başlar ve pek çok usta mizahçıyı alıp gider uzun yıllardır aramızdan... Mizahhaber bloğumuzda sağ alt tarafa doğru bakıp da, yitirdiğimiz isimlerin listesine göz atarsanız Temmuz ayının diğer aylara fark attığını siz de görürsünüz... Mizahçıyla zoru nedir Temmuz'un, mizahçı olduğumuz için biz mi abartıyoruz bilinmez ama acı gerçek budur!..   

Temmuz ayında yitirdiğimiz tüm mizah ustalarını bir kez daha  sevgiyle ve özlemle anıyorum... Mizahın dayanma gücü ve direnci üzerinize olsun, onların da mizah dolu ruhları şad olsun...

Cihan Demirci - AH! (3 Temmuz 2018)
 

7 Haziran 2018 Perşembe

KARİKATÜRÜMÜZÜN İKİ BÜYÜK USTASI; FERRUH DOĞAN VE FERİT ÖNGÖREN'İ ANIYORUZ...

Karikatürümüzün iki büyük ustası; Ferruh Doğan ve Ferit Öngören'i, 10 yıl arayla 7 Haziran tarihinde yitirmiştik... 1932 doğumlu Ferruh Doğan, 2000 yılının 7 Haziran'ın da veda etmişti yaşama. Ferruh Doğan için yıllar önce yazdığım yazının başlığında "Az çizgiyle çok söz söylemenin ustası" tanımlamasını kullanmıştım Ferruh ağabey için. Gerçekten de çizgi sadeleştirme ustası olan Ferruh Doğan, az çizgiyle çok şeyler söyleyen, yalın çizgilerin büyük ustasıydı karikatürümüzde. Onu 7 Haziran 2000 tarihinde yitirdik. Aramızdan ayrılalı 18 yıl geride kaldı bugün...


Ferruh ağabey kendi kuşağı çizerler içersinde bile bir başka duruşa sahipti... Çizgiyi onun kadar ekonomik kullanan pek fazla çıkmadı 50 kuşağı arasından...Bence en önemli yanlarının başında toplumsal duyarlılığı, çok okuyan, çok takip eden, çok araştıran bir yapıya sahip olması gelirdi ki, bu açıkcası günümüzde pek az çizerde bulunan bir özellik haline geldi!.. Ferruh ağabeyle yaptığınız ayaküstü ve kısacık bir sohbette bile bu saydıklarımı hemen hissederdiniz...


Onunla gerçek anlamda dostluğumuz 1983 yılında başlamıştı... Güldürü Üretim Merkezi’nde çalışırken yaptığımız “Pazartesi Toplantıları”na bir pazartesi günü de Ferruh Doğan katılmıştı... Ferruh ağabeyle ilk kez o toplantıda tanışmış ve söyleşi sonrasında elimde heyecanla tuttuğum “Politika” isimli kitabını ona imzalatmıştım... Çizgiyi de, sözü de ekonomik kullanmayan bir Gırgır öğrencisi olduğum için o gün Ferruh Doğan’ın yanına biraz ürkek yaklaşmıştım açıkçası... Ama kurduğum diyalog sonrasında bu ürkeklikten eser kalmamıştı... Ferruh ağabeyle daha sonraları pek çok kez ayaküstü muhabbetlerimiz oldu... Bu muhabbetlerde yaptıklarımı ciddi olarak izleyen, bana yaptıklarımla ilgili mesleki sorular soran kısacası mesleğine müthiş saygısı olan bir ustayı görmekten hep gurur ve onur duydum...

Gene bir 7 Haziran'da, bundan 4 yıl önce, 7 Haziran 2010'da dünyaya veda eden Ferit Öngören de özgün çizgisinin ötesinde benim karikatür ve mizah tarihi anlamında bilgi ve deneyimlerinden en fazla yararlandığım ağabeydi. Türk karikatürü ve mizahı üzerine notlar almış, kafa yormuş, kitap yazmış olan Ferit Öngören, bu alanda var olan "objektif" bakış eksikliğini de benim açımdan epeyce azaltmış bir ustadır.

Yandaki 17 Şubat 2007 tarihli fotoğrafta Cihan Demirci ile Ferit Öngören Karikatürcüler Derneğindeki bir toplantıda görülüyor. Karikatür tarihine hep yanlı bakıp, sevdiği ve yakınlık duyduğu karikatürcüleri öne çıkarıp, uzak durduklarını, sevmediklerini yok sayan, karikatüre hep çıkar açısından bakan bir başka hakim anlayışın karşısında Ferit Öngören'in o yapmacıksız, yalın ve geniş açılı bakışı ve anlayışı karikatür ve mizah tarihimize sağlıklı bakışın da ipuçlarını verir bize. 

Ferruh Doğan ağabey de, Ferit Öngören ağabey de yakından tanıyıp, sohbetlerini paylaşma olanağı bulduğum ustalardandı, aynı yıl doğmuş bu iki önemli usta, 10 yıl arayla bu kez de aynı gün veda ettiler dünyaya, ikisini de bir kez daha sevgi ve özlemle anıyorum...

Cihan Demirci- AH! (7 Haziran 2018)


FERRUH DOĞAN'DAN ÇİZGİLER... 



SEMİH POROY'UN ÇİZGİSİYLE FERRUH DOĞAN

CİHAN DEMİRCİ'NİN ÇİZGİSİYLE FERRUH DOĞAN

NECATİ ABACI'NIN ÇİZGİSİYLE FERRUH DOĞAN




FERRUH DOĞAN'I TANIYALIM... 


1932'de İstanbul2da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki öğrenimini son sınıfta bıraktı.İlk karikatürü 1945 yılında Şaka dergisinde yayımlandı. Doğan Kardeş, Pazar Postası, hafta, yeditepe, 41 buçuk, Dolmuş, Kim, Tef, Taş, Taş-Karikatür, Akbaba ve Ant dergileriyle Cumhuriyet, Milliyet, Yeni İstanbul, Vatan, Akşam, Dünya ve Ulus gazetelerinde çalıştı. Özgür İnsan ve Toplum, İstanbul Ekspres gazetelirnede çizdi. Asrileşen Köy ve Çizgili Dünya isimli albümlerini yayımladı. İstanbul Gazeteciler Cemiyeti ve sendikasının gazete resmi ve karikatürü dallarında birinçilik ve ikincilik ödüllerini, İtalya’da Bordighera ve Marostica’da, Üsküp’te, Belçika’da çeşitli birincilik, üçüncülük ve jüri özel ödüllerini aldı. Sanatçının Tolentino’da (İtalya) Uluslararası Mizah Müzesi’nde bir karikatürü bulunmaktadır. Ferruh Doğan 9 Haziran 2000 tarihinde aramızdan ayrıldı.


FERİT ÖNGÖREN'DEN ÇİZGİLER... 




    HALİL İ. YILDIRIM'IN ÇİZGİSİYLE FERİT ÖNGÖREN


FERİT ÖNGÖREN'İ TANIYALIM

1932’de Diyarbakır’da doğan Öngören, 1958’de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Avukatlık mesleğinin yanı sıra yazar, karikatürcü ve ressam olarak eserler verdi. 1969 yılında Turhan Selçuk ve Semih Balcıoğlu ile birlikte Karikatürcüler Derneği’nin kurulmasına öncülük etti. 1966’da Lastik-İş Sendikası’nın yayın organı Lastik-İş’i çıkardı. Filiz, a, Yelken, Köprü, Ataç, Değişim, Şiir Sanatı, Yeni a gibi dergilerde yazdı. İlkçağlardan günümüze değin Anadolu şiirinin evrimini inceleyen araştırması Soyut dergisinde yayımlandı. Akbaba, Dolmuş, Tef, Gırgır gibi mizah dergiciliği tarihinde önemli yeri olan pek çok dergide eserleri yayımlanan Öngören, Vatan, Akşam, Günaydın, Gün, Sabah, Bugün, Meydan gibi gazetelerde yazdı. Karikatürcüler Derneği’ni kurduktan sonra Karikatür Müzesi’nin kurulması ve Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması’nın başlamasında da önemli katkılarda bulundu. Öngören, İstanbul'la ilgili çizgilerini "Nesneler" adlı kitabında topladı. "Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi" adlı kitabında ise araştırmacı ve tarihçi kimliğiyle karikatür ve mizah tarihimizi anlattı...


(MİZAHHABER ARŞİVİ- CİHAN DEMİRCİ)